Công nhân làm việc tại các mỏ Bauxite tại Bảo Lâm, tỉnh Lâm Đồng vào ngày 13 tháng 4 năm 2009.
Và kể cả khi họ chịu lắng nghe thì liệu các thế lực phía sau có chịu buông tha cho Việt Nam để cho phép nhà nước ngưng việc khai thác bauxite Tây nguyên lại là một câu hỏi khác.
Ai đứng sau dự án bauxite VN?
Một hồ chứa bùn đỏ từ khai thác bauxite ở Ấn Độ. Đối với nhiều người thì gói thầu EPC Nhà máy Alumina được giao cho nhà thầu Chalieco Trung Quốc thực hiện là yếu tố chính để bauxite Tây nguyên trở thành quốc nạn chứ không phải lý do kinh tế hay môi trường. Nhiều nhà quân sự Việt Nam mà đứng đầu là đại tướng Võ Nguyên Giáp đã nhiều lần lên tiếng cảnh báo việc cho Trung Quốc nhúng tay vào Tây nguyên sẽ khiến mái nhà Đông dương bị họ thao túng.
Các tướng lãnh khác như Thiếu tướng Nguyễn Trọng Vĩnh hay Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên cũng đã nhiều lần cảnh báo chính phủ Việt nam nên rút lại quyết định, nhưng tất cả nỗ lực của họ đều như muối bỏ bể khiến nhiều người thấy cần phải chú ý hơn những diễn tiến trước đây để tìm câu trả lời thỏa đáng.
Khi được hỏi lý do gì đã khiến cho chính phủ Việt Nam tỏ ra quá quyết tâm theo đuổi cho bằng được dự án bauxite Tây nguyên mặc dù có rất nhiều chống đối từ nhiều phía, TS. Lê Đăng Doanh, một trong 12 vị ký tên vào kiến nghị chia sẻ:
"Như tôi được biết, việc cam kết hợp tác với Trung Quốc để khai thác bauxite đã được tổng bí thư Nông Đức Mạnh cam kết với Tổng bí thư chủ tịch Giang Trạch Dân vào những chuyến thăm từ năm 2005 và cam kết đó được thực hiện một cách vội vã, tức thời và trước khi đi chưa có sự thảo luận một cách chi tiết về phương án này.
Còn Trung Quốc muốn khai thác và có mặt ở Tây nguyên có thể có nhiều lý do chiến lược chứ không phải chủ yếu là lý do kinh tế. Sự có mặt đông đảo người Trung Quốc thì không rõ rằng những người Trung Quốc này bao nhiêu phần trăm là công nhân còn bao nhiêu phần trăm là hoạt động khác.
Đây là một trong các mối lo ngại hàng đầu của các tướng lĩnh của quân đội Việt Nam mà tôi hoàn toàn chia sẻ. Tôi nhớ rất rõ thời kỳ mà Trung Quốc giúp chúng ta xây đường và có mặt tại Việt Nam trong thời kỳ năm 1966-1967"
Người dân Việt Nam có theo dõi câu chuyện bauxite Tây nguyên vẫn âm thầm hy vọng nhà nước có sự suy xét cẩn thận hơn trước một dự án quá nguy hiểm cho đời sống người dân. Theo luật sư Trần Đình Triển thì nhà nước đã chuẩn bị rất kỹ để dự án này có thể khởi động. Quyết định 97 ra đời nhằm ngăn chặn trước những tiếng nói phản biện từ giới trí thức. Hiệu quả đầu tiên là luật này đã vô hiệu hóa tất cả các hoạt động của nhóm IDS, một nhóm trí thức nghiên cứu độc lập đầu tiên được xem là think tank của Việt nam.
Bước thứ hai, nhà nước giải tán hai cơ quan quan trọng có tiếng nói phản biện trọng lượng nhất trong nội bộ chính phủ là ban Nội chính Trung ương và Ban kinh tế Trung ương của đảng Cộng sản Việt Nam. Nhận định về việc này, LS Trần Đình Triển cho biết:
"Hai tổ chức rất quan trọng là Ban kinh tế Trung Ương và Ban Nội chính Trung ương của đảng Cộng sản Việt Nam. Không thể giải thể Ban Kinh tế Trung Ương. Tôi cho rằng nếu như vừa qua nếu Ban Kinh tế còn tồn tại thì việc Thủ tướng chính phủ hoặc một Bộ nào đó trình lên cho lĩnh vực đầu tư thì chắc chắn sẽ bị yêu cầu ngừng ngay. Chắc chắn Ban Kinh Tế Trung Ương với tư cách là tổ chức của Đảng phải xem xét việc đầu tư đó là không chuẩn xác thì sẽ yêu cầu thủ tướng chính phủ phải dừng".
Im lặng là quốc sách?
Trước kiến nghị của 12 trí thức về việc chấm dứt khai thác bauxite Tây nguyên sau sự cố lũ bùn đỏ tại Hungary, rất nhiều nguồn dư luận cho rằng rồi đâu cũng vào đấy, nhà nước sẽ tận dụng sự im lặng như một vũ khí khó đối phó như họ từng sử dụng bấy lâu nay để cho sự việc chìm dần vào quên lãng.
Trước ý tưởng bi quan này, một câu hỏi khác lại được đặt ra: Liệu một nhóm gồm nhiều nhà khoa học, trí thức có thể hợp nhau lại khởi kiện Bộ Công Thương, thậm chí cả Thủ tướng chính phủ vì sự cố ý đưa một dự án có thể nguy hại cho dân tộc vào tay một nhóm người nước ngoài khai thác hay không? và liệu đơn kiện này có phù hợp với hiến pháp và pháp luật Việt Nam?
Luật sư Trần Đình Triển, một người được biết luôn luôn tỏ ra thẳng thắng trước nhiều vụ mà ông nhận bào chữa, trong đó có cả vụ ông đứng ra tố cáo những nhân vật cao cấp trong chính quyền đã ăn hối lộ hay bao che thuộc hạ làm điều phi pháp, với tư cách tiến sĩ luật, luật sư Trần Đình Triển đã đưa ra nhận xét về những khía cạnh pháp lý trong câu hỏi này như sau:
"Ở Việt Nam, hệ thống pháp luật chưa phải là một nhà nước pháp quyền trong xã hội công dân. Nhiều yếu tố về mặt pháp lý, quyền uy đang nằm trong tay một nhóm họăc vài ba cá nhân mà đảng và nhà nước giao cho họ, chứ không phải là ở pháp chế.
Tôi lấy ví dụ, tòa án hiến pháp chưa có thì việc anh Cù Huy Hà Vũ kiện Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng hay kiện một tổ chức nào đó làm sai, vi hiến thì cũng chưa có ai xử cả. Do đó phải thông cảm cho tòa án Hà Nội khi tòa này buộc phải trả đơn cho Cù Huy Hà Vũ. Tôi cho rằng đấy không phải là bao che, đấy là tòa đã làm đúng. Bởi vì thể chế về mặt xử lý lĩnh vực đó chưa được thể chế hóa bằng luật pháp.
Cái thứ hai, trong luật khiếu tố khiếu nại của Việt Nam thì bản thân người ta lâu nay người ta rất sợ khiếu nại tập thể, do đó trong quy định của đảng cộng sản Việt Nam cấm đảng viên không được làm đơn khiếu tố khiếu nại tập thể. Vừa qua họ đã thể chế hóa khiếu tố hay khiếu nại sử dụng quyền công dân không được đứng đơn tập thể."
Tất cả những góc cạnh pháp lý đều bị bao phủ bởi một hệ thống chặt chẽ như vậy thì liệu bauxite Việt Nam có thoát được vòng kim cô của Bắc phương hay không? Dư luận vẫn trăn trở trước sự thật luật pháp vẫn nằm dưới cơ chế kiểm soát của Đảng thì tiếng nói trí thức dù có thuyết phục cách mấy cũng khó lòng thoát ra được cái hố cách biệt giữa Đảng quyền và Pháp quyền.
TS. Mai Thanh Truyết, người nhiều năm theo dõi diễn biến của bauxite Tây nguyên đã không ngần ngại khi đưa nhận xét trước câu hỏi liệu chính phủ Việt Nam có nghe theo những lời kiến nghị này hay không, ông nói:
"Câu kết luận của tôi rất rõ ràng là đảng cộng sản Việt Nam cấu kết chứ không phải vì sức ép của Trung Quốc để thực hiện ý đồ chiếm toàn vùng Đông Nam Á theo tinh thần cộng sản quốc tế, do đó dù chúng ta có ký một ngàn chữ ký, có nêu lên một ngàn bài tham luận thì chắc chắn Việt Nam cũng không thay đổi ý định."
Còn LS Trần Đình Triển thì tỏ ra bi quan hơn, ông chỉ đưa ra nhận xét:
"Phải để cho lịch sử con cháu mai sau người ta có thể viết bằng những trang sách để những ý kiến soi xét lại quá khứ, đánh giá việc làm của những người lãnh đạo đương thời đúng hay sai, còn bây giờ thì ý kiến cũng chỉ là ý kiến, khó lòng thay đổi được những gì mà bản thân họ đã quyết định."
Bi quan hay không thì sự việc bauxite cùng những hệ lụy của nó phải được giải quyết. Lịch sử từng nhiều lần cho thấy, khi một vấn nạn quốc gia đạt đến đỉnh điểm thì chừng như lần nào cũng vậy đều xuất hiện những nhà yêu nước kiệt xuất. Liệu lần này lịch sử có lập lại?
http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/Who-is-behind-the-bauxite-Vietnam-project-Part%202-ML-10132010103230.html
Quí Vị thích xem tin tức cập nhật, hoặc nghe đọc tài liệu tham khảo xin hãy nhấn vào các Websites dưới đây:
http://tiengnoitudodanchu.org/
www.vietlandnews.net
www.lyhuong.net
www.huyenthoai.org
http://www.lytuongnguoiviet.com/
www.anonymouse.org/anonwww.html
Nhấn vào Website chữ màu xanh ở trên để vượt tường lửa. Kế tiếp đánh địa chỉ, hoặc copy Link và Paste (dán) vô khung chữ: Enter website address
